Tarih Kokan Kilis Sokakları

Kilis’te geçmişi yüz yıldan fazla olan tarihi dar sokaklar, kentin tarihine ışık tutuyor.
Geçmişte bir çok medeniyete ev sahipliği yapan Kilis’te, tarihi dokunun günümüze kadar uzanması kentin tarihi ve kültürü açısından büyük önem taşıyor. Tarihi dar sokakları, kabaltılar,Kilis’in geçmişteki mimarisinin gün yüzüne çıkarıyor.
Geçmişi yüz yıllara dayanan Kilis’te, 1800 yılların sonlarında yapılan evlerin bulunduğu sokakların dar olması nedeniyle vatandaşlar, evlerinin bulunduğu sokaklara araçları yerine yürüyerek gitmek zorunda kalıyor.
Vatandaşlar, dar sokakların büyük bir sorun olduğunu bu sokakların genişliğinin yer yer 1 metreye kadar düştüğünü belirterek, "Bu sokaklardaki evlerin SİT alanı içerisinde olduğu için yıkıp yeniden ev yapılması mümkün değil, bu nedenle evlerin büyük bölümünün tehlike saçıyor. SİT alanı içerisinde olduğu için tarihi evlerin vatandaşlar tarafından her hangi bir düzenleme yapamaması nedeniyle kendi kaderine terk edildi. SİT alanı içerisinde bulunan evlerin bir çocuğunun yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya bulunuyor. Bu evlerde her hangi bir yapılaşma veya tadilat yapamıyoruz. Anıtlar Yüksek Kurulu’ndan izin verilmiyor" diye konuştular.
Vatandaşlar, dar sokaklara ambulans, itfaiye aracının girmesinin imkansız olduğunu belirterek, "İki insan yan yana yürüyemiyor. Cenazeler daha bu sokaklardan tabut ile çıkarmak nerede ise imkansız. Bir hasta olduğu zaman ancak hastaya sağlık ekipleri evinde müdahale edebiliyor. Yangın olduğu zaman itfaiye ekipleri giremediği için sokak başına araçlarını park ederek, hortum aracılığı ile müdahale edebiliyorlar. SİT alanında bulunan evleri devlet satın alsın, çünkü buradaki evler kaderine telsim edilmiştir."
ABBARA KİLİS’E DEĞER KATIYOR
Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinin en önemli tarih detaylarından olan abbaralar (kabaltı) günümüzde dimdik ayakta duruyor. Yüzlerce güzel ev ve sokaktan oluşan dokunun önemli bir kısmının bozulmadan günümüze ulaşmış olmasının turizm açısından büyük bir kazanç olduğu belirtiliyor. Sivil mimari dokusunun ve anıtsal mimari dokusunun önemli bir kısmını koruyarak günümüze ulaşmış ender şehirlerden biri olan Şanlıurfa’daki kabaltılar dışarıdan kente gelen yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekiyor.
GAP kapsamında bulunan Kilis, Şanlıurfa, Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Mardin, Siirt ve Şırnak’ta toplam 9 kabaltı ve 5 konak kabaltı olmak üzere toplam 14 kabaltı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın mimarlık örneği listesinde yer alıyor.
Kilis’te birçok sokakta rastlanan, genellikle 5-15 metre uzunluğunda, 1,5-2,5 metre genişliğinde olan çıkmaz sokaklar konumundaki kabaltılar, mahallenin ana yolundan ayrılarak daha da bir kişiselleşmiş özel yollar olarak değerlendiriliyor.
ABBARA (KABALTI) NEDİR
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki illerde örgü teknikleri kullanılarak inşa edilmiş, eğrisel yüzey ya da yüzeylerden oluşan mimari örgü öğesine abbara ya da kabaltı denir. Abbaralar bazen sivri kemerli, basık kemerli veya yuvarlak kemerli olup, örgü sistemi beşik tonoz, çapraz tonoz olarak karşımıza çıkar. Evlere girişte yapılan sahanlıklar, bazen sokak üstlerinde, altta bir geçit bırakarak yapılmış odalar (abbaralar), ortak kullanım alanları ile özel kullanım alanlarının ara kesitlerinde nasıl bir yapılanma içinde olduğunu gösteriyor. Abbaraların alt kısmı kamuya, üst kısmının ise mülk sahibinin mülkiyetinde olduğu belirtiliyor. Abbaralar, yazın sıcaktan korunulan, kısa bir an için de olsa serinliğinden, gölgesinden faydalanılan, soluklanılan geçitler olduğu biliniyor.