Alzheimer hastalığıyla ilgili yürütülen yeni bir araştırma, hastalığın ortaya çıkışını yıllar öncesinden durdurabilecek kritik bir proteini gündeme taşıdı. Florida Uluslararası Üniversitesi bilim insanlarının öncülük ettiği çalışmada, beyinde erken dönemde artış gösteren TSPO (18 kDa Translokatör Protein) adlı molekülün, Alzheimer’ın başlangıcında önemli bir rol oynadığı ortaya kondu.
Uzmanlar, TSPO düzeylerini düşürmeyi hedefleyen ilaçların geliştirilmesi halinde, hastalığın ilk semptomlarının 5 ila 6 yıl ertelenebileceğini öngörüyor. Çalışmanın yürütücülerinden Prof. Dr. Tomás R. Guilarte, bu sürenin hastalara çok daha yüksek bir yaşam kalitesi sağlayabileceğini belirtiyor.
Erken Teşhiste Yeni Bir Hedef
Hakemli dergi Acta Neuropathologica’da yayımlanan makaleye göre TSPO normal şartlarda beyinde düşük seviyelerde bulunuyor. Ancak nöroinflamasyon sürecinde yoğun biçimde artış gösteriyor. Araştırmacılar, bu proteinin Alzheimer’ın temel göstergelerinden olan amiloid plakların oluşumuyla eş zamanlı olarak yükseldiğini saptadı.
Çalışmada ayrıca proteinin özellikle mikrogliya ve astrosit adı verilen beyin hücreleri tarafından üretildiği belirlendi. Amiloid plaklara en yakın mikrogliya hücrelerinde TSPO seviyelerinin en yüksek düzeyde bulunduğu bildirildi.
Genç Yaşlarda İzlenebiliyor
Deneysel bulgular, TSPO sinyallerinin farelerde 1,5 aylık dönemde bile gözlemlenebildiğini ortaya koydu. Bu bulgu, insan yaşına uyarlandığında yaklaşık 18-20 yaş aralığına denk geliyor. Böylece Alzheimer’ın düşündüğümüzden çok daha erken evrede sessizce başlayabileceği ihtimali güçleniyor.
Kolombiya’da erken yaşlarda Alzheimer’a yakalanan hastalardan alınan beyin dokuları üzerinde yapılan analizler de benzer sonuçlar verdi. Araştırmanın yazarlarından Dr. Daniel Martinez-Perez, hastalığın yalnızca ileri yaşlarla ilişkilendirilmesinin tanıyı geciktirdiğini vurgularken, TSPO gibi biyobelirteçlerin teşhis ve kişiselleştirilmiş tedavi stratejilerinde kritik bir rol oynayabileceğini ifade etti.
Elde edilen veriler, Alzheimer’ın henüz klinik belirtiler ortaya çıkmadan tespit edilebileceğini ve bu süreçte geliştirilecek ilaçlarla hastalığın ilerlemesinin önlenebileceğini gösteriyor. Uzmanlar, TSPO hedefli tedavilerin ilerleyen yıllarda Alzheimer’a karşı mücadelede önemli bir dönüm noktası olabileceği görüşünde.