Mimar Mesut SEHIR
Mimari tasarım ve işlevsellik
Yayınlanma:
İşlevselliği nasıl anlamalı ve tasarımla bağlantısı nedir ?
İşlevsellik, faydalı olma ve uygun bir şekilde çalışma niteliği olarak açıklanabilir. Mimari Tasarım alanında bunu iki farklı açıdan incelemeliyiz. Birincisi ergonomik fonksiyonellik, ikinicisi ise teknik fonksiyonellik.
İşlevsellik, faydalı olma ve uygun bir şekilde çalışma niteliği olarak açıklanabilir. Mimari Tasarım alanında bunu iki farklı açıdan incelemeliyiz. Birincisi ergonomik fonksiyonellik, ikinicisi ise teknik fonksiyonellik.
Ergonomik Fonksiyonellik
.jpg)
Günümüzde birçok ürün ve hizmet kalıplaşmış standartlarda verilmektedir. Bunun sebebi her ne kadar endüstriyel çağın başlangıcı ile bağlantılı olsada, 19. Yüzyılın başlarında özellikle Almanya’da gelişen Bauhaus akımı ile birlikte Yapı ve Tasarım alanında da belli ölçü ve kalite kriterleri oluşturulmaya başlanmıştır. Bununla birlikte yine Almanya’da yaşayan Ernst Neufert isimli bir Beyefendi hayatı boyunca önüne geçen herşeyi çizimi ile birlikte ölçülendirmiş ve bir nevi Mimari Ansiklopedi oluşturmuştur. Günümüzde imal edilen birçok Ürün bu ölçülere göre tasarlanmaktadır. Bu yüzden evimizdeki mutfak tezgahımızın yüksekliği 90cm, tezgah genişliği 60cm olarak kabul edilir. İstisnalar olabilir, ancak unutmamalı ki her değişiklik, düşünmeniz, hatta ilaveten çözmeniz gereken bir detay olarak karşınıza çıkacaktır. Örneğin tezgahınızı 60cm değil 70cm derinlikte yaptığınızda gerçekçi olmak gerekirse Davlumbazın Ocak’tan daha geride kalacağı için çekim performansı düşecektir ve üst dolaplara ulaşmanız daha zor olacaktır. Veya tezgahın yüksekliğini değiştirmeye kalktığınızda, Bulaşık Makinesini tezgah altına sığdıramama gibi bir sorunla karşılaşabilirsiniz. Tabiki ölçülerin bu şekilde gelişmesindeki en önemli faktör insanın vücut yapısı, işte bu yüzden ergonomik işlevsellik diyoruz.
Günümüzde birçok ürün ve hizmet kalıplaşmış standartlarda verilmektedir. Bunun sebebi her ne kadar endüstriyel çağın başlangıcı ile bağlantılı olsada, 19. Yüzyılın başlarında özellikle Almanya’da gelişen Bauhaus akımı ile birlikte Yapı ve Tasarım alanında da belli ölçü ve kalite kriterleri oluşturulmaya başlanmıştır. Bununla birlikte yine Almanya’da yaşayan Ernst Neufert isimli bir Beyefendi hayatı boyunca önüne geçen herşeyi çizimi ile birlikte ölçülendirmiş ve bir nevi Mimari Ansiklopedi oluşturmuştur. Günümüzde imal edilen birçok Ürün bu ölçülere göre tasarlanmaktadır. Bu yüzden evimizdeki mutfak tezgahımızın yüksekliği 90cm, tezgah genişliği 60cm olarak kabul edilir. İstisnalar olabilir, ancak unutmamalı ki her değişiklik, düşünmeniz, hatta ilaveten çözmeniz gereken bir detay olarak karşınıza çıkacaktır. Örneğin tezgahınızı 60cm değil 70cm derinlikte yaptığınızda gerçekçi olmak gerekirse Davlumbazın Ocak’tan daha geride kalacağı için çekim performansı düşecektir ve üst dolaplara ulaşmanız daha zor olacaktır. Veya tezgahın yüksekliğini değiştirmeye kalktığınızda, Bulaşık Makinesini tezgah altına sığdıramama gibi bir sorunla karşılaşabilirsiniz. Tabiki ölçülerin bu şekilde gelişmesindeki en önemli faktör insanın vücut yapısı, işte bu yüzden ergonomik işlevsellik diyoruz.
Sağ üst köşede görmüş olduğunuz fotoğrafta konforlu bir oturma alanı tasarım ile bütünleşmiş. Manzaraya karşı yukarıdan sarkıtılmış bir midye’yi andıran şöminecik’te hem dokusu hemde rengi olarak adeta Mekan’da son noktayı koymuş diyebiliriz. Birçoğumuz belkide karşısına güzel bir kanepe yerleştirilseydi aynı sonuç meydana gelmezmiydi ? İşte burada Mimari Tasarımın farkını net bir şekilde görebilirsiniz. İşin özü bütün bir konsept oluşturmaktan geçiyor.
Form follows Function - Form İşlevi izler
(Louis Sullivan)
.jpg)
Teknik Fonksiyonellik
Gelelim teknik işlevsellik kısmına. bununla ilgili anlatılması gereken en önemli sözcük yapılan imalatın ‚çalışması‘. Sıhhi tesisat olsun veya bir çekmece rayı, yada dolap kapağının herhangi bir yere dokunmadan açılması, hiç fark etmez.
Bu örnekleri çoğaltabiliriz ancak bahsettiğim gibi tek kriter
çalışıp çalışmaması. Sol taraftaki resimde göreceğiniz Merdiven aynı zamanda açık raf ve komple duvar raf sistemi olarak düşünülmüş. Özünde sade basit bir konsept olmuş. teknik kısım sadece ebatlandırma ve taşıyıcı sistemi oluşturmaktan geçiyor. Merdivenin basamak ölçüleri raf ölçü ve oranları tam olması gerektiği boyutlarda. Burada Mimarınızın bilgi ve tecrübesi ön plana çıkıyor.
Hepsini Nasıl Birleştirmeli
Bir tarafta Tasarım, diğer tarafta ergonomik ve teknik açıdan bağlayıcı kriterler..jpg)
Form follows Function - Form İşlevi izler
(Louis Sullivan)
Teknik FonksiyonellikGelelim teknik işlevsellik kısmına. bununla ilgili anlatılması gereken en önemli sözcük yapılan imalatın ‚çalışması‘. Sıhhi tesisat olsun veya bir çekmece rayı, yada dolap kapağının herhangi bir yere dokunmadan açılması, hiç fark etmez.
Bu örnekleri çoğaltabiliriz ancak bahsettiğim gibi tek kriter
çalışıp çalışmaması. Sol taraftaki resimde göreceğiniz Merdiven aynı zamanda açık raf ve komple duvar raf sistemi olarak düşünülmüş. Özünde sade basit bir konsept olmuş. teknik kısım sadece ebatlandırma ve taşıyıcı sistemi oluşturmaktan geçiyor. Merdivenin basamak ölçüleri raf ölçü ve oranları tam olması gerektiği boyutlarda. Burada Mimarınızın bilgi ve tecrübesi ön plana çıkıyor.
Hepsini Nasıl Birleştirmeli
Bir tarafta Tasarım, diğer tarafta ergonomik ve teknik açıdan bağlayıcı kriterler.
Bunları bir araya getirmek zor, ama mümkün.
Sağ taraftaki, fotoğrafta gördüğünüz gibi, böyle bir evde olur mu diyenler ? hemde çok güzel olur. Her oda ayrı yöne bakıyor farklı açılardan deniz manzarasını yakalıyor. Güneş farklı saatlerde istenilen odalara giriyor.
Özellikle bu örneği göstermek istedim çünkü binanın konumu ve yerleşimi, bir işlevsellik kriteri. Bir evin güneş görmesi, yerine göre manzaraya yönelmesi bir teknik zorunluluktur.
Zorunluluk olmasının sebebi herkes, hepimiz güzel bir evde yaşamak isteriz. Evin İç Mekan tasarımı ne kadar farklı olursa olsun evin değerini arttıran ışığın odaya yansıması ve
manzarasıdır. Maddi açıdan böyle düşünülemeyebilir, ama yaşam kalitesi ve size
vereceği huzur kesinlikle bana hak vermenize neden olacaktır.
Ben hiç başarısız olmadım sadece çalışmayan 10.000 farklı yol denedim
Sağ taraftaki, fotoğrafta gördüğünüz gibi, böyle bir evde olur mu diyenler ? hemde çok güzel olur. Her oda ayrı yöne bakıyor farklı açılardan deniz manzarasını yakalıyor. Güneş farklı saatlerde istenilen odalara giriyor.
Özellikle bu örneği göstermek istedim çünkü binanın konumu ve yerleşimi, bir işlevsellik kriteri. Bir evin güneş görmesi, yerine göre manzaraya yönelmesi bir teknik zorunluluktur.
Zorunluluk olmasının sebebi herkes, hepimiz güzel bir evde yaşamak isteriz. Evin İç Mekan tasarımı ne kadar farklı olursa olsun evin değerini arttıran ışığın odaya yansıması ve
manzarasıdır. Maddi açıdan böyle düşünülemeyebilir, ama yaşam kalitesi ve size
vereceği huzur kesinlikle bana hak vermenize neden olacaktır.
Ben hiç başarısız olmadım sadece çalışmayan 10.000 farklı yol denedim
(Thomas Alva Edison)
Nelere Dikkat Edilmeli
Yukarıda anlattığım işlevselliğe dair tanımların, önemine gelince. birincisi teknik işlevsellik, hata kabul etmeyen bir alan ve
Mimarınızın sorumluluğundadır. İkincisi ergonomik işlevsellik bahsettiğim gibi, kişiye özel bir tasarıma dönüştürülebilir.
Anlamanız gereken önemli konu ise ergonomik açıdan müdahale etme hakkınız var, kısıtlı olsada. teknik konuya ise
kesinlikle karışmamanız gerekiyor, çünkü sorumluluk Mimar ve Uygulamacılarındır.
Diğer bir konu ise, bu tarz tasarımlara ulaşmanız için yeterli zaman ayırmanız gerekiyor. Yapım aşamasında,
malzeme seçiminde ve planlama sürecinde sadece tecrübe ile çözülecek bir olay değil. Burada işe bilgi ve birikimin yanına
deneysel unsurlar katmanız gerekiyor. Çünkü, her ne kadar benzeri yapılmış bile olsa, türünün ilki olacak olan bir mobilya,
ürün veya mekan meydana getiriyorsunuz. Bunun için aslında bir mucit gibi farklı malzemeler ile yeni keşifler yapmanızı
öneriyorum. Mevzu illa farklı olması değil, size özel ve sizin için olması …
Nelere Dikkat Edilmeli
Yukarıda anlattığım işlevselliğe dair tanımların, önemine gelince. birincisi teknik işlevsellik, hata kabul etmeyen bir alan ve
Mimarınızın sorumluluğundadır. İkincisi ergonomik işlevsellik bahsettiğim gibi, kişiye özel bir tasarıma dönüştürülebilir.
Anlamanız gereken önemli konu ise ergonomik açıdan müdahale etme hakkınız var, kısıtlı olsada. teknik konuya ise
kesinlikle karışmamanız gerekiyor, çünkü sorumluluk Mimar ve Uygulamacılarındır.
Diğer bir konu ise, bu tarz tasarımlara ulaşmanız için yeterli zaman ayırmanız gerekiyor. Yapım aşamasında,
malzeme seçiminde ve planlama sürecinde sadece tecrübe ile çözülecek bir olay değil. Burada işe bilgi ve birikimin yanına
deneysel unsurlar katmanız gerekiyor. Çünkü, her ne kadar benzeri yapılmış bile olsa, türünün ilki olacak olan bir mobilya,
ürün veya mekan meydana getiriyorsunuz. Bunun için aslında bir mucit gibi farklı malzemeler ile yeni keşifler yapmanızı
öneriyorum. Mevzu illa farklı olması değil, size özel ve sizin için olması …
